Na temat programu TEACCH często słyszy się nieprawdziwe opinie. Niektórzy sądzą, że “TEACCH nie pozwala na terapię zawodową”, “TEACCH ma niskie oczekiwania”, czy też “TEACCH nie wierzy w przystosowanie”.

Nasz program TEACCH jest całkowicie inny i o wiele bardziej elastyczny, niżby którakolwiek z tych opinii na to wskazywała. Niniejsza krótka deklaracja ma na celu przedstawienie najważniejszych elementów TEACCH.
Opracowany przez naszego założyciela Erica Schoplera, we wczesnych latach siedemdziesiątych, TEACCH polega na skupieniu się na osobie z autyzmem i opracowaniu dla niej programu uwzględniającego jej umiejętności, zainteresowania i potrzeby. Do najważniejszych elementów tej metody należą: koncentracja na danej osobie, szeroko pojęta strategia bazująca na jej dotychczasowych umiejętnościach i zainteresowaniach, przyjęcie odpowiednich zmian i zrozumienie istoty autyzmu. Poprzez skupienie się na danej osobie rozumiemy, że zamiast filozoficznych pojęć typu “przystosowanie”, “dyskretne nauczanie metodą prób i błędów”, czy też “komunikacja”, najważniejsza jest osoba. Aby lepiej daną osobę zrozumieć, kładziemy nacisk na zindywidualizowaną ocenę, a także na “kulturę autyzmu”, wskazując na fakt, że osoby z autyzmem stanowią część wyróżniającej się grupy o wspólnych cechach charakterystycznych, które w porównaniu z resztą nas są inne, ale niekoniecznie gorsze. Kładzenie nacisku na ocenę i kulturę autyzmu wymaga zrozumienia tego, jakie są osoby z autyzmem i opracowywania programów w oparciu o miejsce, w którym każda z tych osób funkcjonuje. Nie oznacza to wcale, że nasze oczekiwania wobec tych osób są mniejsze czy większe. Należy jednak zacząć od miejsca, w którym osoby te się znajdują, i pomóc im w osiągnięciu możliwie największego rozwoju. Różni się to od opowiadania się za modelem “normalnego” zachowania dla każdego i wymagania od osób z autyzmem, by dostosowywały się do tego schematu bez względu na to, czy będzie to dla nich wygodne czy nie.

Istotnym elementem TEACCH jest nauczanie ustruktualizowane, ponieważ jak wynika z naszych badań i doświadczeń, strukturę daje się dopasować do “kultury autyzmu” w sposób bardziej efektywny niż jakiekolwiek inne techniki.
Skutecznymi technikami, które rozwijają umiejętności i pozwalają osobom z autyzmem na wykorzystywanie tych umiejętności niezależnie od bezpośrednich zachęt i bodźców ze strony osób dorosłych, okazały się organizacja fizycznego otoczenia, opracowywanie planów zajęć i systemów pracy, stawianie jasnych i wyraźnych oczekiwań oraz korzystanie z wizualnych pomocy dydaktycznych. Priorytety te są szczególnie ważne dla uczniów z autyzmem, którzy są opóźnieni ze względu na brak umiejętności niezależnej pracy w różnych sytuacjach. Nauczanie ustruktualizowane nie mówi nic na temat tego, gdzie osoby z autyzmem powinny być kształcone – decyzję tę podejmuje się w oparciu o umiejętności i potrzeby konkretnego ucznia. Niektórzy z tych uczniów mogą efektywnie pracować i korzystać ze zwykłych programów nauczania, podczas gdy inni przez cały dzień lub jego część będą musieli uczęszczać do klas specjalnych, w których fizyczne otoczenie, program nauczania i kadrę nauczycielską można zorganizować i manipulować nimi w sposób zaspakajający potrzeby poszczególnych osób.

Innym bardzo ważnym elementem jest pielęgnowanie uzdolnień i zainteresowań, zamiast wykonywania ćwiczeń poświęconych samym tylko deficytom. Oczywiście wszystkie programy przeznaczone do pracy z osobami upośledzonymi muszą zachowywać równowagę pomiędzy rozwijaniem umiejętności, a korygowaniem braków. W tym zakresie TEACCH nie różni się niczym od innych programów. Z drugiej zaś strony większość programów dotyczących wad rozwojowych kładzie nacisk na korygowanie braków i cały swój wysiłek skupia na osiągnięciu tego właśnie celu. Szanując ?kulturę autyzmu? nasza metoda bierze pod uwagę, że różnice pomiędzy osobami z autyzmem, a innymi ludźmi, mogą dla osób z autyzmem okazać się czasem korzystne. Pewne ich zdolności w zakresie sposobów postrzegania, rozpoznawanie szczegółów oraz pamięć mogą stać się, między innymi, podstawą do udanego funkcjonowania w życiu dorosłym. Z obserwacji TEACCH wynika, że wykorzystanie ich zainteresowań, nawet jeśli z naszej perspektywy mogą się one wydawać dziwne, pomaga zwiększyć ich motywację i świadomość tego, co robią. Zamiast stosowania przymusu i popychania tych osób w kierunkach, które ich nie interesują i których nie rozumieją, strategie te zwiększają szanse na pozytywną i produktywną współpracę z nimi.

Program TEACCH ma charakter kompleksowy i bierze pod uwagę wszystkie aspekty życia osób z autyzmem i ich rodzin. Mimo że kładziemy nacisk na umiejętności niezależnej pracy, to zdajemy sobie również sprawę z tego, że życie nie polega tylko na samej pracy i że osoby z autyzmem powinny nauczyć się umiejętności komunikowania się, społecznego funkcjonowania i spędzania wolnego czasu, które mogą mieć istotny wpływ na ich dobre samopoczucie. Ważnym elementem każdego programu nauczania TEACCH jest rozwijanie umiejętności komunikowania się i zainteresowań związanych ze społecznym funkcjonowaniem i rekreacją oraz zachęcanie osób z autyzmem do wykorzystywania tych możliwości w większym zakresie.

Oprócz wymienionych technik zrozumienia autyzmu, opracowywania odpowiednich struktur, przyczyniania się do osiągnięcia umiejętności niezależnej pracy, kładzenia nacisku na uzdolnienia i zainteresowania oraz rozwijania umiejętności komunikowania się, funkcjonowania społecznego i spędzania wolnego czasu, najlepiej udaje się wdrażanie TEACCH na poziomie systemów. Przy założeniu, że koordynacja i integracja w czasie są tak samo istotne jak zachowanie spójności w określonej sytuacji, TEACCH przynosi najlepsze rezultaty, gdy jest stosowany w placówkach we wszystkich grupach wiekowych. Specjaliści często mają obsesję na punkcie utrzymywania przez cały czas spójnego środowiska, ale później, w sytuacji zmiany otoczenia, dziecko przerzucane jest z jednej techniki do drugiej. Oddział TEACCH uważa, że interesom osób z autyzmem najlepiej służy skoordynowane i wspólne opracowywanie programów w oparciu o spójne zasady przez cały okres ich życia. Dlatego też powoli włączając nowe, sprawdzone już idee, staramy się utrzymywać ciągłość naszej metody. Zasady opracowane przez TEACCH w 1974 r. wytrzymały próbę czasu – osoby wychowane przy użyciu tych zasad są teraz najbardziej produktywnymi i osiągającymi sukcesy ludźmi na świecie, których życie jest pełne, bogate i niebanalne.

Kilka słów na temat Oddziału TEACCH

Historia

W 1972 r. Zgromadzenie Ogólne Stanu Północna Karolina przyjęło ustawę nakazującą utworzenie Oddziału Leczenia i Kształcenia Dzieci z Autyzmem i Podobnymi Upośledzeniami Komunikacji. Prowadzony na Wydziale Psychiatrii Akademii Medycznej przy Uniwersytecie Stanu Północna Karolina w Chapel Hill Program został nazwany ? Oddział TEACCH? i był to pierwszy stanowy, kompleksowy program poświęcony zwiększeniu świadomości i poprawie jakości usług dla dzieci z autyzmem i upośledzeniami w komunikacji oraz ich rodzin.

Program TEACCH zyskał krajowe i międzynarodowe uznanie i jest powszechnie uważany za znakomity model usług, szkolenia i badań naukowych. W 1972 r. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne przyznało Programowi Złoty Medal “Za przeprowadzenie owocnych badań naukowych poświęconych zaburzeniom rozwoju u dzieci i przeprowadzenie udanego klinicznego wdrożenia”. W publikacji “Współczesna rodzina” opracowanej w 1980 r. przez Krajowy Instytut Psychoterapeutyczny na Konferencję w Białym Domu TEACCH został opisany jako najskuteczniejszy stanowy program dla dzieci z autyzmem w kraju. Oddział Klinicznej Psychologii Dziecięcej przy Amerykańskim Towarzystwie Psychologicznym uznał TEACCH za modelowy ogólnokrajowy program świadczenia usług na rzecz dzieci i ich rodzin. Również założyciel i aktualni członkowie zarządu otrzymali wiele indywidualnych nagród za swój udział we wdrażaniu tego wzorcowego modelu. Oddział TEACCH ma istotny wkład w usługach, szkoleniach i badaniach naukowych.

Usługi

Oddział TEACCH pełni rolę międzynarodowego modelu dostarczającego wzorcowych usług dla osób z autyzmem i ich rodzin w całej Północnej Karolinie. Za pośrednictwem swoich dziewięciu centrów regionalnych TEACCH oferuje ocenę diagnostyczną, opracowywanie zindywidualizowanych programów nauczania, szkolenia z zakresu rozwijania umiejętności funkcjonowania społecznego, szkolenia zawodowe oraz poradnictwo i szkolenia dla rodziców. Ponadto pracownicy kliniczni TEACCH doradzają klasom, wspólnotom mieszkaniowym i innym placówkom społecznym odpowiedzialnym za dobro dzieci upośledzonych. Dzieci w wieku szkolnym biorą udział w programach prowadzonych w szkołach publicznych wielu stowarzyszonych z TEACCH systemów szkolnych w całym stanie. Pozostałe korzystają z usług mieszkaniowych lub zawodowych dostarczanych przez placówki społeczne ściśle powiązane z Programem TEACCH. Wdrażaniem swoich wzorcowych usług Oddział TEACCH stara się objąć ponad 5000 osób z autyzmem z Północnej Karoliny i ich rodzin, pomagając odpowiednim jednostkom psychoterapeutycznym i rozwijając niezbędne usługi bezpośrednie tam, gdzie ich brak.

Szkolenia

Oddział TEACCH jest międzynarodowym ośrodkiem interdyscyplinarnego szkolenia z zakresu autyzmu. W ciągu ostatnich kilku lat w szkoleniach TEACCH udział brali specjaliści z ponad 45 stanów i 20 krajów. Do krajów objętych działalnością szkoleniową TEACCH należą m.in. Stany Zjednoczone, Anglia, Dania, Szwecja, Francja, Belgia, Islandia, Brazylia, Wenezuela, Argentyna, Tajwan, Hongkong, Singapur, Izrael, Arabia Saudyjska, Kuwejt, Rosja, Serbia i Polska. Programy szkoleniowe TEACCH są oferowane w kilku dziedzinach: diagnoza, ocena, nauczanie ustruktualizowane, usługi edukacyjne, programy mieszkaniowe i zawodowe oraz szkolenie rodziców.

Badania naukowe

Od momentu swojego powstania jako Projekt Badań Naukowych nad Dzieckiem w 1964 r., Program TEACCH zachował swój rygorystyczny kierunek badań empirycznych. Na poziomie klinicznym i edukacyjnym oznacza to diagnostyczne poznanie autyzmu raczej w oparciu o bezpośrednie dowody niż czyste spekulacje. Na poziomie badawczym oznacza to badania spowodowane potrzebami klientów i rodzin. Integracja interwencji i badań jest zaletą i ważnym elementem Programu TEACCH.

Na przestrzeni lat Oddział TEACCH opracował wiele badań i publikacji naukowych. W ramach Programu wydanych zostało ponad 50 książek, cykli i artykułów. TEACCH zajmował się m.in. badaniem i opracowywaniem instrumentów diagnostycznych i kontrolnych, metodami leczenia, programami szkoleniowymi poświęconymi zdobywaniu umiejętności funkcjonowania społecznego, stosowaniem leków, programami szkolenia nauczycieli oraz analizami charakteru młodzieży i dorosłych z autyzmem. Ważną rolę w działalności badawczej TEACCH odgrywały również badania rodzinne.

Opracowywanie programów usługowych, szkoleniowych i badawczych oraz zdolność do połączenia ich w jedną całość stanowi cechę charakterystyczną Programu TEACCH, a w dużej mierze tłumaczy, dlaczego wywarł on tak olbrzymi wpływ na usługi i wiedzę o autyzmie na cały świecie.

Źródło: Gary B. Mesibov, profesor i dyrektor Oddział TEACCH
Tłumaczenie za zgodą autora z http://www.teacch.com/