Moje refleksje po lekturze książki Bernarda Rimlanda „Dziecko dys-logiczne”* związane są z zagrożeniem  toksynami. Są one wszechobecne… Każde zachwianie równowagi biochemicznej organizmu  wpływa na mózg. To czego mu dostarczamy  (powietrze, woda, pożywienie)  wpływa na nasze  zachowanie!

Literatura naukowa definiuje toksynę jako „truciznę, która po wchłonięciu do organizmu lub wytworzeniu w organizmie powoduje zaburzenia jego funkcji lub śmierć.”** Niestety, toksyny znajdują się w najbliższym otoczeniu człowieka: w wodzie, glebie i żywności. Szkodliwe substancje chemiczne wnikają do organizmu przez skórę, płuca i układ pokarmowy.

Każdy z nas jest narażony na wpływ szkodliwych substancji, które znajdują się w naszym najbliższym otoczeniu. „Trucizny na oddziaływanie, których jesteśmy najczęściej narażeni, to nie arszenik i strychnina, ale związki chemiczne, które przedostają się do organizmu ze środowiska i żywności.” komentuje prof. Iwona Wawer z Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej w Warszawie.

Do najczęściej spotykanych substancji toksycznych należą pestycydy, polichlorowane węglowodory oraz dioksyny, które powstają podczas spalania śmieci. Źródłem toksyn są również odpady przemysłu metalowego, chemicznego, tekstylnego i skórzanego, ale też pralnie chemiczne czy ścieranie opon samochodowych w trakcie ruchu ulicznego. Ich trujące działanie polega na tym, że akumulują się w tkance tłuszczowej, a potem powoli się uwalniając, wpływają na procesy regulacyjne organizmu i pracę narządów wewnętrznych: płuc, nerek, wątroby, rdzenia kręgowego lub kory mózgowej.

Wśród toksyn, które możemy spotkać w najbliższym otoczeniu można wymienić również metale: glin (aluminium), kadm i ołów. Źródłem glinu są warzywa pochodzące z zakwaszonych gleb (w Polsce to ok. 60% wszystkich gleb), związki glinu występują też w niektórych lekach, pokarmach pieczonych w folii aluminiowej, puszkowanych napojach, konserwantach używanych w produkcji pieczywa i proszku do pieczenia. Nadmierna koncentracja glinu w tkance mózgowej człowieka prowadzi do zaburzeń pamięci, demencji a nawet choroby Alzheimera.

Kadm, którego źródłem są m. in.: dym papierosowy, spaliny samochodowe i odpadki przemysłu elektronicznego, doprowadza do zaburzenia czynności nerek, metabolizmu wapnia, funkcji rozrodczych oraz zmian nowotworowych. Ołów, który był składnikiem benzyny nagromadził się wzdłuż szos o dużym nasileniu ruchu. Obecnie benzyna jest głównie bezołowiowa i niebezpieczeństwo zmalało. Jednak ołów znajduje się m. in. w niektórych kosmetykach, farbach do włosów, w środkach do polerowania mebli, można go znaleźć w nawet w winach. Jego większe stężenie w organizmie działa toksycznie, uszkadzając nerki, wątrobę, szpik kostny i mózg.

Zagrożenie ze strony trujących związków chemicznych obecnych w naszym środowisku i żywności dodatkowo wzmacnia fakt, że są one obecne zazwyczaj w bardzo małych dawkach, choć w różnym stężeniu. Nie mają smaku, ani zapachu, a organizm je wchłania z najbliższego środowiska, z pożywienia, a do tego przez całe życie człowieka. Korelacja pomiędzy zatruciem, a jego skutkiem takim jak: np. choroba nowotworowa jest odległa w czasie i nie zawsze możliwa do wykrycia. Dodatkowo, efekty działania setek syntetyzowanych i stosowanych nowych związków chemicznych nie są jeszcze do końca znane i zbadane.

Wśród międzynarodowych zagrożeń, które wpływają na zanieczyszczenia naszego środowiska w szkodliwe substancje chemiczne można wymienić:

skażenie wód, gleb i żywności (przez np. środki owadobójcze i chwastobójcze)
zanieczyszczenie powietrza (smog)
deficyt wody pitnej
zagrożenie wielu gatunków zwierząt i roślin, wycinanie lasów
zagrożenie awariami, katastrofy tankowców
niekorzystne zmiany klimatyczne (efekt cieplarniany, dziura ozonowa)
przenoszenie tzw. „brudnych technologii” z krajów bogatszych do biednych
przerzucanie kosztów ochrony środowiska z koncernów na środowisko

Dodatkowo, organizm ludzki zatruwany jest przez substancje obecne w najbliższym otoczeniu, w mieszkaniu i w pracy. Szczególnie szkodliwe są:

papierosy, alkohol
nadużywanie leków
metale ciężkie
pestycydy i herbicydy
związki polichlorowane, dioksyny
rozpuszczalniki z farb, kleje, silne środki czyszczące
konserwanty, barwniki obecne w żywności (alergie!).

* Bernard Rimland, Dziecko dys-logiczne,  Fraszka Edukacyjna 2010 .
** W. Semczuk, Toksykologia: podręcznik dla studentów farmacji, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 1994

E.Sz.