Czy to prawda, że wśród dzieci z autyzmem zdarzają się dzieci wybitnie uzdolnione?

Według obliczeń Bernarda Rimlanda osoby autystyczne posiadające nadzwyczajne uzdolnienia stanowią 10% całej populacji osób z autyzmem. Zebrał on w komputerowym banku danych informacje od 531 rodziców genialnych autystów i opublikował w 1987  w “Psychology Today”.

Chociaż kilkoro autystycznych osób ukończyło studia, a nawet uzyskało doktoraty, to dla większości rokowania nie są optymistyczne. Najczęściej prędzej czy później dorosłe osoby autystyczne są umieszczane w zakładach.

Autystyzni geniusze przejawiają zdolności w różnych dziedzinach: w muzyce, mechanice, sztukach pięknych, matematyce. Są niezrównani jeśli chodzi o obliczenia pamięciowe i kalkulowanie. Ze względu na zdolność do intensywnej koncentracji umysłu na przedmiocie zainteresowania, na spostrzeganie szczegółów, na czasami ekscentryczne zachowanie, są podobni do niektórych ludzi z normalnej populacji, którzy byli uważani za geniuszy lub prawie geniuszy.

Często jest trudne, a nawet niemożliwe, by rozpoznać u prawdziwego geniusza we wczesnym wieku autyzm. Weźmy przypadek młodego mężczyzny, który nazywał się Arnold. Oceniono, że ma on IQ (iloraz inteligencji) 80. Arnold pracuje przy pakowaniu w sklepie Goodwilla. Ale kiedy był dzieckiem wszystko wskazywało na początki geniuszu. Oto tak opisywała jego zainteresowania matka: “Arnold czyta ze zrozumieniem książki z zakresu elektroniki i wykorzystuje teorię, aby budować aparaturę. Ostatnio zmontował adapter, światło fluorescencyjne i małe radio tranzystorowe razem z kilkoma innymi częściami, tak, że muzyka z adapteru zmieniała się w energię świetlną w lampie i następnie znów w muzykę w radiu. Przesuwając swoją rękę pomiędzy adapterem, a światłem mógł spowodować wyłączeni muzyki. Arnold rozumie zasady elektroniki, astronomii, muzyki, nawigacji i mechaniki. Wie zadziwiającą ilość rzeczy o tym, jak funkcjonują mechanizmy i jest obznajomiony z terminologią techniczną. Mając 12 lat mógł znaleźć drogę w każdym mieście posługując się mapą i kompasem. Czyta nawigację Bowditcha”.

Nadzwyczajne zdolności

Inni rodzice opowiadają równie nadzwyczajne historie. W każdym wypełnianym przez nich kwestionariuszu jest miejsce na opis specjalnych uzdolnień dzieci. Wyodrębniono na tej podstawie następujące zdolności:

– MUZYKA
Najczęściej odnotowywanym talentem była muzykalność (43 chłopców i 20 dziewczynek). “Ona może zaśpiewać każdą melodię, którą jej wskażesz i powiedzieć w jakiej tonacji melodia jest grana.” – pisze jedna matka. “Ilene jako dziecko budziła nas śpiewem i nigdy nie zarzuciła tego zwyczaju. Praktycznie zna wszystkie piosenki, które były kiedykolwiek skomponowane, wie kto je napisał, z czyjego repertuaru pochodzą (lub z jakiego filmu), kto je pierwszy nagrał, w którym roku były popularne. Opanowała też w ogromnym zakresie repertuar klasyczny, komponuje i sama uczy się grać na gitarze, tak jak kiedyś nauczyła się grać na cytrze”.

– PAMIĘĆ
W następnej kolejności najczęściej spotykanymi uzdolnieniami, o których donoszono, były zdolności pamięciowe (41 chłopców i 7 dziewczynek).
Pewien rodzic napisał o synu: “Ma szczególną pamięć, prawie fotograficzną. Mówię “prawie”, ponieważ jeśli jest on czymś zainteresowany, to wszystkich tym zanudza. Niedawno po zakończeniu emisji filmu TV “Korzenie” jeszcze bardziej przekonaliśmy się o jego możliwościach. Todd rzadko ogląda telewizję, tak że nie znał żadnego z występujących w serialu aktorów. Mimo to powiedział nam, który aktor gra jaką rolę. Pamiętał także aktorów o nieznanych afrykańskich imionach. Naprawdę zadziwił nas.

– SZTUKA
Nadzwyczajne uzdolnienia artystyczne były opisane przez rodziców 16 chłopców i 7 dziewczynek. Piętno geniuszu w pracy tych autystycznych artystów, to nadzwyczajna wierność szczegółów, niezależnie czy malują czy rysują. Pewien trzylatek, który był obsesyjnie zainteresowany kołami, rysował odręcznie zadziwiająco okrągłe koła – dokładniej niż mógłby narysować jego rodzic.

– PSEUDO-SŁOWNE
Rodzice 16 chłopców i 3 dziewczynek donieśli, że ich dzieci miały wyjątkowe zdolności do zapamiętywania, literowania i wymawiania słów. Jednocześnie dzieci te wydawały się mieć bardzo ograniczoną zdolność do rozumienia mowy i dlatego zdecydowaliśmy się umieścić je w kategorii pseudo-słownej. “Mój syn pięknie pisze po japońsku, może też pisać w języku staroangielskim tak sprawnie jak normalnie.” – relacjonował jeden rodzic. “-Ma zdolności do obcej wymowy i jest niedościgniony w językach obcych, ale oczywiście ma z nimi podobnie podstawowe problemy jak przy angielskim. Praktycznie opanował francuski, hiszpański, japoński i rosyjski, wreszcie zna alfabet i wymowę arabską, hebrajską i wiele innych”.

– MATEMATYKA
Rodzice 12 chłopców i 5 dziewczynek opisali ich wyjątkowe zdolności do matematyki. Jeden z nich napisał o córce: “W wieku 11 lat rozkładała wszystkie liczby na czynniki pierwsze i umiała ocenić, czy liczba, którą jej podałeś, jest liczbą pierwszą. Jeżeli nie rozkłada ją na czynniki pierwsze. Ciągle rozwiązywała wręcz obsesyjnie wiele przykładów.” Inny rodzic opowiedział o synu: “Mógł mnożyć liczby w pamięci w wieku 5 lat, a pierwiastki obliczał w pamięci w wieku 9 lat”.

– MECHANIKA
14 chłopców posiadało umiejętności techniczne, wśród nich chłopiec o imieniu Richie, którego rodzice napisali: “Kiedy miał 3 lata jego ulubioną zabawą była zabawa kosztownymi urządzeniami, podarowanymi przez przyjaciół i krewnych – zegarkami, radiami, telewizorami, odkurzaczami. Mógł je rozłożyć na części i następnie bezbłędnie złożyć. “

– GEOGRAFIA
Rodzice 13 chłopców i 9 dziewczynek opisali dzieci, które wspaniale radziły sobie z odczytywaniem map, zapamiętywaniem kierunków i określaniem pozycji. Jeden z nich pisał: “Jeżeli latem podróżujemy po kraju, a kiedykolwiek przedtem jechaliśmy tą trasą, Herbert umie skierować nas na nocleg. Gdy zjeżdżamy z autostrady i musimy znaleźć nie wytyczoną polną drogę, to potrafi wskazać wszystkie objazdy, wszystkie ulice, które musimy przejechać, zna wszystkie punkty orientacyjne i wskazuje je bez błędu.”

– KOORDYNACJA
Niektóre dzieci (11 chłopców i 5 dziewczynek) posiadało nadzwyczajną koordynację ruchową. “W okresie między dzieciństwem a dorosłością – opisuje pewna matka- Nancy bez strachu popisywała się balansowaniem, zdobywając uznanie robotników pracujących na wysokościach. Rzadko bała się w odróżnieniu ode mnie. Mogła spacerować po 3-calowej balustradzie jakiejś elewacji tak, jakby spacerowała po ziemi. Potrafiła też wspiąć się gdzieś na wysoki parkan i pozostać tam godzinę lub dłużej, dla równowagi ruszając jedynie palcem u nogi.”

– POSTRZEGANIE PONADZMYSŁOWE
Zdziwiło nas 4 rodziców, którzy donieśli, że ich dzieci posiadały ponadzmysłowe umiejętności. “Postrzega ponadzmysłowo, co zostało zweryfikowane. – napisała o swojej autystycznej córce pewna matka – Po raz pierwszy zaobserwowaliśmy to około 4 roku jej życia. Relacjonowałam przypadkowe zdarzenie znane tylko jej ojcu, któremu wypadł i zawieruszył się cenny zegarek. Krótki czas potem Michaelle dokładnie opowiedziała o tym incydencie. Wiele podobnie jasnowidzących wypadków zdarzyło się potem. Statystyczne prawdopodobieństwo zbiegu okoliczności oceniam na 0.”

– WIELORAKIE ZDOLNOŚCI
Niektóre dzieci przejawiały więcej niż jedną nadzwyczajna zdolność. Np. ojciec napisał o swoim synu, że gdy miał 5 lat mógł mnożyć liczby w pamięci, a potęgować, gdy miał 9 lat. Około 6 roku życia potrafił rozpoznać tonację granego utworu, przed 8 rokiem życia brał lekcje gry na pianinie i obecnie gra bardzo dobrze. Kiedy był mały śpiewał w chórze a capella. Komponował i zapisywał proste melodie. Mógł układać 100 częściowe puzzle kiedy miał 4 lata, w późniejszym wieku układał bardziej skomplikowane, nawet odwrócone do góry nogami. Inne zainteresowania to zapamiętywanie faktów z astronomii i innych nauk.”

W większości przypadków nieprzeciętne zdolności dzieci pojawiły się wcześniej niż oczekiwaliśmy. Na naszą prośbę rodzice narysowali wykres obrazujący wiek, w którym zdolności u dziecka objawiły się, osiągnęły szczyt i jeśli tak się stało – zniknęły.

Połowa dzieci zaczęła przejawiać swoją nieprzeciętność przed 3 rokiem życia, a pełne 2/3 grupy posiadało swoje zdolności w 4 roku życia. Krzywa dokonań dzieci nie podnosiła się stromo, ale faktycznie, opierając się na relacjach rodziców, wszystkie dzieci dokonały najwięcej w ciągu 10 lat.

Źródło: Bernard Rimland; ARRI, tłum. Ewa Szmytkowska