Niektóre osoby z autyzmem wykazują zaburzenia funkcjonowania jednego lub kilku zmysłów. Zaburzenia te mogą dotyczyć zarówno zmysłu słuchu, wzroku, dotyku, smaku, węchu jak i czucia proprioceptywnego. Reakcje zmysłowe mogą być nadmiernie podwyższone (nadwrażliwość) lub obniżone (zbyt mała wrażliwość), może też występować interferencja sensoryczna (nazwana przez C. Delacato. “białym szumem”). Wszystko to sprawia, że osoba z autyzmem ma kłopoty z prawidłowym przetwarzaniem docierających do mózgu sygnałów zmysłowych.

Osoby z autyzmem w mniejszym stopniu poznają świat patrząc i słuchając. Zdarza się, że by rozpoznać coś, muszą tego dotknąć, opukać, posmakować, powąchać. Wiele z nich, aby stłumić napływający napór bodźców, zatyka rękami uszy, zasłania palcami oczy, izoluje przed chaosem otoczenia, ucieka w własny świat. Niektórzy mają podwyższony próg bólu, ale jednocześnie mogą przesadnie reagować na zimno czy gorąco.

Osoby z autyzmem nie potrafią przyjąć do wiadomości faktu, że inni ludzie inaczej myślą, czym innym się interesują, nie podzielają ich upodobań. Trudno im wyobrazić sobie stan umysłu innego człowieka. Mówimy, że nie mają wykształconej “teorii umysłu”, specyficznej właściwości, dzięki której potrafimy przewidywać i wyjaśniać motywy zachowania ludzi nie wynikające z bezpośrednich fizycznych przesłanek.

Poczucie lęku, znamienne dla stanu osób autystycznych, którym zakłócono ustalony rytuał codziennych czynności, niektórzy porównują do niepokoju, jaki odczuwa przybysz z obcego kraju, gdy znajdzie się w nowym miejscu i nie zna miejscowego języka. Jeżeli w takiej sytuacji zostanie zaczepiony przez gadatliwego krajowca, którego słowa i intencje są mu niezrozumiałe, to z lęku łatwo może zrodzić się panika i agresja.
Temple Grandin, profesor uniwersytetu w Colorado w USA, która w dzieciństwie cierpiała na autyzm, wskazała na niemożność w autyzmie myślenia abstrakcyjnego. Deficyt ten rekompensuje myślenie obrazowe: “Nie potrafię w ogóle myśleć słowami. Kiedy myślę o pojęciach abstrakcyjnych, takich jak stosunki międzyludzkie, używam wyobrażeń wizualnych, jak np. szklane drzwi. Kontakty muszą być niezwykle układne, ponieważ ostra wymiana zdań może rozbić te drzwi”.

10% osób autystów przejawia genialne zdolności w pewnych wąskich dziedzinach, najczęściej w muzyce, mechanice, matematyce, w sztukach pięknych. Są niezrównani, jeżeli chodzi o obliczenia pamięciowe i kalkulowanie. Jednym z takich autystycznych geniuszy był Raymond, bohater filmu “Rain Man”, w którego rolę wcielił się Dustin Hoffman. Wzorcem dla scenarzysty i dla odtwórcy głównej roli był młody mężczyzna z autyzmem – Peter. Uznano go za absolutnego rekordzistę w zapamiętywaniu informacji statystycznych. Pamiętał m.in. wyniki różnych dyscyplin sportowych, rozpoznawał flagi i kontury wszystkich państw na świecie, znał ich stolice i prezydentów. Gdy miał 2 lata umiał już narysować kontury 48 stanów USA i oznaczyć ich stolice. Jego codzienną lekturę stanowiły almanachy, encyklopedie i słowniki.

Źródło: Ewa Szmytkowska